– Nikomu nie chciał mówić o tym, co go spotkało i co przeszedł. Odszedł z tą tajemnicą. Człowiek, który rzeczywiście był „Defensor Ecclesiae” – „Obrońcą Kościoła”. Uważał, że nie jest ważne jego bohaterstwo, ale by episkopat polski był zjednoczony wokół postaci kard. Stefana Wyszyńskiego, a z nim – cały naród – mówił o bp. Antonim Baraniaku metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski, podczas spotkania dyskusyjnego o książce „Defensor Ecclesiae. Arcybiskup Antoni Baraniak (1904-1977)”, w Centrum Edukacyjnym “Przystanek Historia” IPN w Krakowie.
Na pytani,e z jakiego powodu bp Antoni Baraniak został aresztowany, abp Marek Jędraszewski odpowiedział, że Bolesław Bierut chciał „rozprawić się” z kard. Stefanem Wyszyńskim. Ostatecznie doszło do kampanii antykościelnej, gdy aresztowano prymasa i bp Antoniego Baraniaka. Prawdopodobnie uznano biskupa za ważne źródło informacji. Planowano go złamać, aby stał się świadkiem w procesie oskarżenia kard. Augusta Hlonda i kard. Stefana Wyszyńskiego. Zachowały się dokumenty ze 148 przesłuchań, nie wiadomo jednak, ile dokładnie ich się odbyło. W dokumentacji nie ma mowy o tym, by biskup był torturowany. Można się tylko domyślać co przeszedł ze względu na ślady, które zostały pozostawione na jego ciele. W pewnym momencie na najwyższym szczeblu władzy zapadła decyzja o tym, by zapewnić kard. Stefanowi Wyszyńskiemu lepsze warunki podczas internowania i postanowiono także wypuścić bp. Antoniego Baraniaka. Zdecydowano jednak, że trzeba go zabić, ale biskup cudem przeżył dwa wypadki samochodowe.
Arcybiskup powiedział, że całe życie bp. Antoniego Baraniaka płynęło w ukryciu. Przez wiele lat przebywał w cieniu, nie opowiadał także zbyt wiele o tym, co przeżył w więzieniu. Wiadomo, że podczas uwięzienia oddał się w ręce Boga i ofiarował swe życie za prymasa. Jako arcybiskup w rozmowie z prefektem seminarium duchownego wspominał po latach jak okrutne były tortury, które go spotkały i słowa, które powtarzał, gdy rozkazano mu podpisywać „lojalkę”: „Baraniak, ty się nie możesz ześwinić”. Abp Marek Jędraszewski zauważył, że jest wiele świadectw ludzi, którzy widzieli jego skatowane plecy. – Nikomu nie chciał mówić o tym, co go spotkało i co przeszedł. Odszedł z tą tajemnicą. Człowiek, który rzeczywiście był „Defensor Ecclesiae” – „Obrońcą Kościoła”. Uważał, że nie jest ważne jego bohaterstwo, ale by episkopat polski był zjednoczony wokół postaci kard. Stefana Wyszyńskiego, a z nim – cały naród – podkreślił abp. Marek Jędraszewski. Przypomniał, że podczas pogrzebu Prymas Polski mówił, że zebrani stoją nad trumną obrońcy Kościoła i jego samego.
Metropolita powiedział, że bp Antoni Baraniak jako jeden z nielicznych biskupów polskich wziął udział w prawie wszystkich obradach Soboru. Był cichym ambasadorem polskiego Kościoła i swą misję pełnił z niezwykłą dyskrecją i skutecznością. Jako arcybiskup niezłomnie broił Prymasa Tysiąclecia, organizował obchody jubileuszu 1000-lecia diecezji poznańskiej. Dzięki bliskiej współpracy z kard. Karolem Wojtyłą abp Antoni Baraniak doprowadził do powstania Papieskiego Wydziału Teologicznego. – Przeszedł do historii jako ktoś, kto walczył z ideologią ateistyczną i budował struktury silnego Kościoła w tej części Polski. Walczył również o to, by władze pozwoliły na budowanie nowych kościołów – zauważył abp Marek Jędraszewski.
Gdy bp Antoni Baraniak został arcybiskupem poznańskim, był śledzony, a wszystkie jego wystąpienia nagrywano. Nie udało się jednak zwerbować nikogo z jego najbliższego otoczenia. Arcybiskup mógł się czuć bezpiecznie, bo w jego otoczeniu wszyscy pozostali lojalni. Jednak doświadczenia z więzienia nauczyły abp. Antoniego Baraniaka wielkiej ostrożności w relacjach z ludźmi.
Autorem książki „Defensor Ecclesiae. Arcybiskup Antoni Baraniak (1904-1977) Salezjańskie koleje życia i posługi metropolity poznańskiego” jest ks. Jarosław Wąsowicz SDB, salezjanin, doktor historii, publicysta, kapelan Towarzystwa Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej.
