- Dziękujemy za naszych kolegów, za wszystkich absolwentów, których liczy się w tysiącach. A jednocześnie podczas Mszy św. tak szczególnej, przypadającej w 100-lecie naszego „Marcinka” prosimy Boga, by nie zabrakło tych, którzy mają jasność umysłu i serca by czerpać z dobra ogółu i przekazywać je dalej. Aby nowi absolwenci mieli w sobie dość sił ducha i serca, by spłacili dług, gdy przyjdzie ich czas - mówił abp Marek Jędraszewski podczas uroczystej Mszy św. odprawionej z okazji 100-lecia I Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Na początku Eucharystii ks. Proboszcz Eugeniusz Guździoł w imieniu zgromadzonych tłumnie w kościele absolwentów “Marcinka” powitał zebranych nauczycieli, wychowawców, absolwentów, uczniów szkoły oraz abp Marka Jędraszewskiego i wszystkich obecnych kapłanów. Podkreślił, że jest to bardzo ważny moment dla całej społeczności szkolnej, w którym zebrani mogą modlitewnie podziękować za sto lat dobra, które dokonało się w tym liceum.
W homilii metropolita krakowski przywołał okoliczności ewangelicznej sceny z Wieczernika. Gdy Chrystus rozmawiał ze swoimi uczniami, w Jerozolimie powstały dwa światy: nienawiści ludzi, chcących pojmać Jezusa i miłości Chrystusa, który w Wieczerniku obmywa swoim uczniom nogi i głosi swą Modlitwę Arcykapłańską. Zostaje w niej przedstawiona tajemnica jedności Trójcy Przenajświętszej. Chrystus jest najwyższym objawieniem niewidzialnego Ojca, należy wierzyć w Niego, a modlitwa w Jego Imię jest skuteczna.
Apostołowie wyruszyli z Dobrą Nowiną na cały świat. Historia, która rozegrała się w Antiochii Pizydyjskiej to obraz zmagań o prawdę w sercach ludzi, którzy mieli ogromną potrzebę jej poznania i zbierali się tłumnie, by słuchać Słowa. Głoszenie Ewangelii mimo ucisków i prześladowań przynosiło wspaniałe owoce. Jednak postawa Żydów sprawiła, że wyrzucono uczniów z miasta. Nie odebrało to jednak apostołom radości z głoszenia słowa Chrystusa.
Arcybiskup stwierdził, że Liturgia Słowa rzuca światło na przeżywane wydarzenia, a przede wszystkim na postać Karola Marcinkowskiego – bojownika o wolność ojczyzny. Był on uczestnikiem tajnego związku „Polonia” w Berlinie, więźniem w Twierdzy Wisłoujście. Gdy wybuchło Powstanie Listopadowe, Marcinkowski odważnie przedarł się przez granicę i zgłosił się do czynnego w nim udziału. Był kawalerzystą, lekarzem sztabowym, a także walczył w bitwie o Olszynkę Grochowską. 16 marca 1831 roku odznaczono go Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Po klęsce powstania został internowany, po powrocie skazano go na pobyt w twierdzy w Świdnicy. Po trzech latach zwolniono go, ponieważ był potrzebny w Poznaniu jako lekarz. –Tutaj otwiera się nowy rozdział jego życia, gdy walczył o ducha polskiego poprzez swoją bezinteresowną, pełną współczucia służbę – powiedział metropolita. Przypomniał, że Marcinkowski zyskał ogromny szacunek w poznańskim środowisku, dzięki swej postawie: dobrego lekarza, który bezpłatnie leczył biednych i całkowicie poświęcił się swemu powołaniu. W 1838 roku Marcinkowski stał się inicjatorem powołania Spółki Akcyjnej Bazar, w 1841 założył Poznańskie Towarzystwo Pomocy Naukowej, które pogłębiało polski dorobek naukowy i pomagało w edukacji ubogiej młodzieży, w myśl jego słów: „Wychowanie nasze jest to dług zaciągniony u ogółu, z czego się w swym czasie wypłacać winniśmy”. – Nie dziwmy się zatem, że taka postać stałą się patronem szkoły, która rodziła się razem II Rzeczpospolitą – powiedział arcybiskup.
Jej budynek został wzniesiony w 1903 roku jako niemieckie gimnazjum „Konigliches Auguste-Victoria-Gymnasium”. Placówka była ważnym ośrodkiem germanizacji, której dyrektorami stali się: Moritz Friebe (1903-1911) i Paul Schultze (1911-1919). W 1919 roku zapadła decyzja o przemianowaniu szkoły na „Państwowe Gimnazjum im. K. Marcinkowskiego”, a jej pierwszym dyrektorem został Antoni Borzucki. 1 maja 1919 nastąpiła inauguracja roku szkolnego, podczas której polscy uczniowie rozbili czarnego orła pruskiego, wiszącego nad bocznym wejściem. – Tak tworzyły się kolejne pokolenia tych, którzy w „Marcinku” uczyli się i przygotowywali do życia coraz bardziej odpowiedzialnego za Polskę – stwierdził metropolita.
Przedstawił organizacje stworzone przez uczniów, które stanowiły szczególną szkołę charakterów: 14 Poznańską Drużynę Harcerską im. Stanisława Żółkiewskiego, Gimnazjalny Klub Sportowy, Sodalicję Mariańską, czasopisma uczniowskie: „Orlęta” i „Myśl i Czyn”. Wspomniał, że wybuch II wojny światowej to była ogromna tragedia dla wszystkich Polaków, również dla uczniów, którzy wzrastali w niezwykłej atmosferze szkoły. Przywołał postaci trzech spośród nich: Stanisława Józefa Kasznicy, który był adwokatem, porucznikiem Wojska Polskiego, uczestnikiem bitwy nad Bzurą, powstańcem warszawskim, podpułkownikiem i ostatnim komendantem Narodowych Sił Zbrojnych. W 1947 roku został aresztowany i był okrutnie torturowany, wydano na niego wyrok śmierci, wykonany 12 maja 1948 roku. Jego ciała nie wydano rodzinie, dopiero w 2012 roku podczas wykopalisk na terenie Kwatery na Łączce badacze Instytutu Pamięci Narodowej odnaleźli jego szczątki. 11 maja odsłonięto pamiątkowe tablice umieszczone na murach liceum, ku czci Stanisława Józefa Kasznicy i jego brata – Jana Kasznicy, który zginął w bitwie nad Bzurą. Metropolita wspomniał również księdza Tadeusza Ettera – absolwenta z 1929 roku, który podczas okupacji był więziony w Dachau i Gusen, a w latach 1959-1984 został biskupem pomocniczym poznańskim i Stefana Borsukiewicza, który był uczestnikiem bitwy nad Bzurą, obrony Warszawy oraz kampanii wrześniowej, a jako poeta debiutował na łamach czasopisma „Polska Walcząca”.
1 marca 1945 podjęto decyzję o reaktywacji liceum, dyrektorem został dr Czesław Latawiec, a grono pedagogiczne tworzyli: Agnieszka Duczko, Maria Mąkówna, Zofia Załęska, Karol Broniewski, Wiktor Jankowski, Adam Jasie-wicz, ks. Arnold Marcinkowski, Witold Nawratil, Stanisław Pomykaj, Paweł Roszko i Edgar Tłuchowski. Kolejne lata funkcjonowania szkoły były trudne, ze względu na niełatwe czasy zmagań o prawdę, honor i tożsamość. W październiku 1945 roku powołano do życia Błękitną XIV, której kadrę stanowili druhowie: August Chełkowski, Stanisław Chmielewski, Jerzy Chrzanowski, Andrzej Ignaszak, Zdzisław Kuhn, Marian Rohbrach, Jerzy Sobczak i Zygmunt Thimm. W czasach stalinowskich rozwiązano ZHP, Błękitną XIV odtworzono dopiero w styczniu 1957 roku z inicjatywy prof. Marii Mąkówny oraz Wacława Baehra, Jerzego Chrzanowskiego, Augusta Chełkowskiego. Kolejne lata przyniosły reorganizację ruchu harcerskiego, odgórnie formowano wtedy Harcerską Służbę Polsce Socjalistycznej. Powrót do tradycyjnego harcerstwa nastąpił w 1980 roku.
– Długo by mówić o profesorach, uczniach, absolwentach, których sława i uznanie za ich wielkie dokonania i niezłomność charakteru została utrwalona w pamięci Poznania, Polski i poza granicami Ojczyzny – powiedział metropolita. Przedstawił listę wybitnych pedagogów, którzy przepracowali w szkole ponad dwadzieścia pięć lat. Stwierdził, że ci nauczyciele wpisywali się w ducha Karola Marcinkowskiego, starali się przekazywać najbardziej szlachetne wartości. Podkreślił, że należy być wdzięcznym wobec Boga za dobrych i godnych szacunku pedagogów. Wskazał, że w tym szczególnym dniu należy modlić się o ludzi, którzy czerpiąc z dobra ogółu będą przekazywali je dalej, aby kolejni absolwenci „Marcinka” mogli spłacić „dług”, o którym mówił patron szkoły.
Homilia abpa Jędraszewskiego, jednego z najwybitniejszych absolwentów “Marcinka”, została przyjęta długimi oklaskami na stojąco.
Na zakończenie Mszy św. dawni licealni koledzy z rocznika abpa Marka Jędraszewskiego wspomnieli wspólne chwile spędzone w szkole. – Wystarczy na chwilę przymknąć oczy, by jak w stopklatce rozwijającego się filmu zobaczyć raz jeszcze twoją drobną, chłopięcą postać przemykającą pomiędzy kwitnącymi kasztanowcami na boisku szkolnym albo na szkolnych korytarzach. Było to już ponad pięćdziesiąt lat temu – powiedział przedstawiciel absolwentów. Stwierdził, że dla Boga nie ma nic niemożliwego, czego dowodem jest dzisiejsze spotkanie. – Powracasz do nas jako arcybiskup, metropolita krakowski. Następca wielu wielkich pasterzy Kościoła krakowskiego i polskiego, takich jak niezłomny książę – Adam Sapieha (…) i jak Jan Paweł II, papież – powiedział. Złożył wyrazy czci oraz wdzięczności za przewodniczenie Eucharystii i niezwykłe piękne oraz ofiarne posługiwanie biskupie. – W tym jesteś podobny do patrona naszej szkoły (…) W tym jest coś niezwykłego, kiedy przyglądamy się Tobie, Twoim wypowiedziom, homiliom i wystąpieniom, kiedy przysłuchujemy się temu co mówisz i jak mówisz. To nie może pozostawać nikomu obojętne – stwierdził. Podkreślił, że w swoim nauczaniu arcybiskup jest bardzo merytoryczny i dogłębnie wnika w to, co jest najważniejsze dla człowieka i jego egzystencji i bardzo ważna jest dla niego rodzina i jej przyszłość. Podziękował także za jednoznaczną postawę metropolity.
Arcybiskup zwrócił się do zebranych, przypominając o ważnym jubileuszu, który będzie miał miejsce w przyszłym roku. – Dzisiaj 18 maja, 99. rocznica urodzin Karola Wojtyły. Wchodzimy w rok obchodów stulecia urodzin największego z Polaków. Trwajmy przy nim, przy jego nauce, mocy i nadziei – zakończył
I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu jest najstarszym liceum państwowym w Poznaniu, przez wielu nazywane Marcinkiem. Budynek placówki przy ul. Bukowskiej 16 został wzniesiony w latach 1901-1903. Początkowo mieściło się tam Królewskie Gimnazjum im. Augusty Wiktorii, w 1919 roku przemianowane na polskie Państwowe Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego. Absolwentem tego liceum jest m.in. metropolita krakowski, abp Marek Jędraszewski, rocznik maturalny 1967.
Nauczyciele, wspominani w homilii metropolity krakowskiego, którzy w okresie powojennym przepracowali w szkole ponad dwadzieścia pięć lat: Jadwiga Brożko (biologia), Agnieszka Duczko-Paterowa (język angielski), Bogdan Frankowski (język polski), Maria Jolanta Gniadek (język łaciński), Wiktor Haglauer (absolwent “Marcinka” z 1951 roku, nauczyciel wychowania fizycznego), Paulette Jagodzińska (język francuski), Zygmunt Jakubowski (absolwent z 1948 roku, matematyk,), Barbara Jankowska (biologia), Aniela Kulinicz (język rosyjski), Zofia Lewicka (język polski), Małgorzata Łączkowska (język rosyjski), Ma-ria Mąkówna (historia), Antoni Mrozek (wychowanie fizyczne), Bogdan Nowak (absolwent z 1948 roku, matematyk), Ewa Nowakowska (matematyka), Maria Piotrowicz (język polski), Irena Romanowicz (historia), Janina Spyrzyńska (biologia), Elżbieta Urna (język polski), Maria Wallis (chemia), Zofia Wypych (przysposobienie obronne), Zofia Załęska (matematyka).
Justyna Tyrka | Archidiecezja Krakowska
Fot. Joanna Adamik | Archidieceezja Krakowska
Video Katarzyna Katarzyńska
