Z ks. Piotrem Szwedą, misjonarzem saletynem, biografem Adolfa Hyły i badaczem jego twórczości rozmawia Małgorzata Pabis.
2 maja przypada 125. rocznica urodzin Adolfa Hyły. To ważna postać dla Łagiewnik i w służbie Bożego Miłosierdzia…
Osoba Adolfa Hyły, jak również jego malarska twórczość dla wielu wciąż pozostaje nieodkryta i nieznana, choć jego dzieła rozsiane są po całej Polsce, w prawie wszystkich archidiecezjach i diecezjach, ale także po całym świecie. Adolf Hyła urodził się w miejscowości Biała k. Bielska 2 maja 1897 r., w rodzinie Józefa i Salomei z d. Szarkiewicz. W latach 1903–1912 uczęszczał do gimnazjum w Krakowie, a następnie w Chyrowie, gdzie zdał maturę w 1917 r. Malarstwa uczył się u Jacka Malczewskiego, studiował także prawo i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Następnie nauczał rysunku w gimnazjach w Będzinie i Krakowie. W 1930 r. zdał w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie egzamin na nauczyciela rysunków, a w 1936 r. w Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie — egzamin na nauczyciela zajęć praktycznych. W czasie II wojny światowej osiadł w krakowskich Łagiewnikach, w pobliżu klasztoru Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia i z tym miejscem związał ostatnie lata swojego życia. Zmarł w Krakowie 25 grudnia 1965 r.
Mimo wielu burzliwych wydarzeń w naszej Ojczyźnie w pierwszych czterech dziesięcioleciach XX wieku, Adolf Hyła odnalazł drogę do realizacji siebie, a przede wszystkim drogę prowadzącą do realizacji planów Bożej Opatrzności. Dużo musiał w swoim życiu doświadczyć, zmagając się z różnymi problemami zmuszającymi go do kolejnych niełatwych wyborów. Patrząc na malarstwo Adolfa Hyły, zwłaszcza w kontekście wszystkich namalowanych obrazów Bożego Miłosierdzia, można stwierdzić, iż do końca życia w swojej twórczości pozostał wierny słowom Pana Jezusa skierowanym do św. Faustyny Kowalskiej: „Nie zazna ludzkość spokoju, dopokąd nie zwróci się do źródła miłosierdzia mojego” (Dz. 699). A za sprawą namalowanych przez niego obrazów Jezusa Miłosiernego z pełnym przekonaniem możemy nazwać go malarzem Bożego Miłosierdzia.
Jak to się stało, że malował obrazy Jezusa Miłosiernego – my pamiętamy o tym łagiewnickim, ale jest ich znacznie więcej?
Adolf Hyła namalował 240 obrazów Jezusa Miłosiernego, z których najbardziej znany w Polsce i na całym świecie jest ten z krakowskich Łagiewnik. Mało jednak kto wie, że wizerunki Jezusa Miłosiernego można dziś znaleźć na wszystkich kontynentach. W Europie są to Włochy, Francja, Wielka Brytania, Austria i Czechy, w Afryce trafiły do Ugandy i Zambii, w Azji na wyspę Flores w Indonezji, są też w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, a także w Melbourne i Carlton w Australii. Zdecydowana większość tych obrazów znajduje się jednak w Polsce, głównie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Można je oglądać przede wszystkim w kościołach, kaplicach i klasztorach. Niektóre stanowią własność prywatną. W większości obrazy powstawały na zamówienie, bo wieść o malarzu tworzącym wizerunki Jezusa Miłosiernego rozeszła się dość szybko w różnych środowiskach duchowieństwa, sióstr zakonnych i ludzi świeckich. Przyjeżdżano więc do Krakowa, do Łagiewnik, aby bezpośrednio u artysty zamówić obraz, często z konkretnym tłem.
Czym było Boże Miłosierdzie dla Artysty?
Adolf Hyła był głęboko wierzącym i praktykującym katolikiem, który nie krył się ze swoją wiarą przed innymi. Na jego duchowość od samego początku miał wpływ dom rodzinny i rodzice, dbający o zaszczepienie w swoich dzieciach chrześcijańskiego ducha. Później Adolf pogłębiał swą wiarę, uczestnicząc w jezuickiej formacji, w gimnazjum w Chyrowie i w kolegium w Nowym Sączu. Ważną rolę w duchowości Adolfa odegrała osoba siostry Faustyny, jej objawienia Pana Jezusa Miłosiernego, a przede wszystkim samo Boże Miłosierdzie, które wyznaczyło kierunek poszukiwań artystycznych i malarskich Hyły na całego jego życie, co przełożyło się na wielość malowideł z Miłosiernym Zbawicielem. Przed rozpoczęciem każdego nowego dzieła modlił się do Pana Jezusa lub do Matki Najświętszej, w zależności od tego, co malował, i wypraszał w ten sposób potrzebne łaski dla tych wszystkich, którzy później będą się modlić przed tymi wizerunkami. Prosił także o natchnienie dla siebie, żeby dobrze wykonać zlecone dzieło. Przed rozpoczęciem malowania nowego dzieła każdorazowo spowiadał się i uczestniczył we Mszy św. Można powiedzieć, iż Boże Miłosierdzie było dla Adolfa Hyły punktem odniesienia w jego życiowych wyborach i imperatywem moralnym w działaniu.
Napisał Ksiądz biografię Adlfa Hyły – co w niej znajdziemy ciekawego? Dlaczego warto po nią sięgnąć?
To unikatowa nie tylko w skali Polski, ale całego świata pierwsza tak obszerna biografia malarza z krakowskich Łagiewnik. Promotorem tej pracy jest ks. prof. dr hab. Andrzej Witko. Przedmowę do tej pionierskiej książki, przygotowanej w formie albumu, napisał abp Marek Jędraszewski, metropolita krakowski. Treść oprócz życia Adolfa Hyły stanowi bogata spuścizna artystyczna malarza. Swoją twórczością, zwłaszcza przez liczne obrazy Jezusa Miłosiernego, Hyła zwracał się w stronę Bożego Miłosierdzia i w ten sposób, służąc swoim talentem, dawał także innym ludziom możliwość podążania ku Bogu. Malował również obrazy Matki Bożej, świętych i błogosławionych, portrety ludzi Kościoła, papieży, kapłanów. Oprócz obrazów o tematyce religijnej artysta wykonywał także portrety ludzi świeckich, członków rodziny, znajomych, niejednokrotnie na zamówienie, by móc w ten sposób zarobić na utrzymanie swoich najbliższych.
Biografia Adolfa Hyły została podzielona na pięć rozdziałów o następujących tytułach: 1. Młodość i formacja; 2. Nauczyciel i artysta; 3. Historia przedstawień chrystologicznych (obrazy Chrystusa Kapłana, Chrystusa Frasobliwego, Chrystusa Ukrzyżowanego, Chrystusa Króla, Najświętsze Serce Pana Jezusa, Chrystusa Miłosiernego, Najświętszą Duszę Chrystusa oraz chrystologiczne przedstawienia dewocyjne); 4. Ikonografia maryjna i hagiograficzna (obrazy Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, Niepokalanego Serca Matki Bożej, Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, Madonny z Dzieciątkiem Jezus, Matki Bożej Bolesnej, Matki Bożej Wniebowziętej, Matki Bożej Ostrobramskiej, Matki Bożej Cudownego Medalika, Matki Bożej Nieustającej Pomocy, Matki Bożej Fatimskiej, Matki Bożej Szkaplerznej, Matki Bożej Tuchowskiej, Matki Bożej Miłosierdzia, Matki Bożej Częstochowskiej oraz maryjne przedstawienia dewocyjne; postaci starotestamentowe i nowotestamentowe oraz świętych i błogosławionych od II do XX wieku); 5. Przedstawienia niereligijne (autoportrety, portrety rodzinne, znajomych i nieznajomych, wizerunki postaci historycznych, kompozycje rodzajowe, pejzaże, martwa natura, akt i animalistyka).
Gdzie można ją nabyć?
Wydawcą książki jest Instytut Studiów Franciszkańskich w Krakowie. Biografia Adolfa Hyły będzie można zamówić już w drugiej połowie maja br. na stronie www.bratnizew.pl, a także w każdej dobrej katolickiej księgarni w całej Polsce. Planowana jest także promocja książki w krakowskich Łagiewnikach, tak by jak największe grono Czytelników mogło mieć możliwość spotkania się z tym niezwykłym artystą, Adolfem Hyłą, malarzem Bożego Miłosierdzia.
Dziękuję za rozmowę.
Publikacja przygotowana została w formie albumu, w którym na kilkuset stronach opisano historie powstania blisko ośmiuset obrazów Adolfa Hyły i zawierającego ponad pięćset czarnobiałych i kolorowych ilustracji związanych z curriculum vitae artysty jak i przedstawiających jego dzieła rozsiane po Polsce i całym świecie, dotychczas nieznane i niepublikowane na taką skalę.
Przedmowę do niej napisał abp Marek Jędraszewski, metropolita krakowski. Oto jej fragment: Prezentowana książka autorstwa ks. dr. Piotra Szwedy, misjonarza saletyna, badacza od kilkunastu lat zajmującego się życiem i twórczością Adolfa Hyły w sposób obszerny, kompletny i unikalny na skalę światową prezentuje œuvre artysty z krakowskich Łagiewnik, malarza Bożego Miłosierdzia. Pochylenie się nad życiem i twórczością autora najbardziej znanego na świecie obrazu, będącego wotum wdzięczności za ocalenie życia rodziny – może nasuwać myśl, że ten tylko może być świadkiem miłosierdzia, kto sam go dostąpił. Wotum wdzięczności artysty stało się bowiem najbardziej rozpoznawaną formą szerzenia kultu Bożego Miłosierdzia.
Notka o autorze biografii Adolfa Hyły
Autor książki, ks. Piotr Szweda MS, jest historykiem sztuki i teologiem duchowości, doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii (UPJPII Kraków). Urodził się w Dębicy w 1976 roku. W latach 2002-2005 posługiwał w parafii w Krakowie, a następnie w Mrągowie. W latach 2006-2012 sekretarz i rzecznik Polskiej Prowincji Misjonarzy Saletynów w Warszawie. Od 2012 do 2014 spowiednik i kierownik duchowy w Centrum Pojednania La Salette w Dębowcu. W latach 2006-2016 współorganizator Międzynarodowego Saletyńskiego Spotkania Młodych w Dębowcu. Od 2014 roku dyrektor Duszpasterstwa Pielgrzymkowego La Salette w Krakowie, a od 2016 roku prezes Saletyńskiego Biura Turystyczno-Pielgrzymkowego La Salette Travel.
Jest autorem i tłumaczem prac poświęconych: tematyce cierpienia: “W ramionach cierpienia. Św. Teresa z Lisieux i św. Faustyna” (2003), “Dotyk cierpienia w życiu św. Teresy z Lisieux i św. Faustyny” (2017); charyzmatowi saletyńskiemu: “Orędzie Maryi z La Salette” (2001) oraz autorowi obrazów Jezusa Miłosiernego w krakowskich Łagiewnikach: “Adolf Hyła malarz w służbie Bożego Miłosierdzia” (2009), “Adolf Hyła. Malarz z Łagiewnik” (2014), a także współautorem wraz ks. prof. dr. hab. Andrzejem Witko publikacji dotyczących tajemnicy Bożego Miłosierdzia m.in. “101 pytań o Boże Miłosierdzie” (2006), “Obraz Miłosierdzia Bożego i jego tajemnica” (2012), “1001 rzeczy o Miłosierdziu Bożym i św. Faustynie” (2014). Napisał także libretto do oratorium o Matce Bożej Saletyńskiej Maryjo, nie płacz już z muzyką Artura Żalskiego.
