- Nie można być dobrym organistą w kościele bez zamiłowania do Świętej Liturgii – mówi ks. Grzegorz Lenart, duszpasterz organistów Archidiecezji Krakowskiej. To właśnie z tego powodu po raz kolejny organizowane są rekolekcje dla tych, którzy posługują za kontuarem organów. Zapisy na drugi turnus trwają do 18 sierpnia.
25 sierpnia rozpocznie się drugi turnus tegorocznych rekolekcji dla organistów. Czy można jeszcze zapisać się, aby wziąć udział?
Ks. Grzegorz Lenart, przewodniczący Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej i duszpasterz organistów: Tak, oczywiście. Zapisy trwają do 18 sierpnia, by w tym ostatnim tygodniu można było wszystkie sprawy organizacyjne dopiąć na ostatni guzik i oczekiwać na uczestników. Jednak jak pokazuje doświadczenie, jeszcze kilka godzin przed rekolekcjami ktoś sobie przypomni, że to dzień rozpoczęcia rekolekcji i przyjedzie, by wziąć w nich udział… I dobrze!
Rekolekcje dla organistów na stałe wpisały się w kalendarz wydarzeń, związanych z muzyką kościelną w Archidiecezji Krakowskiej. Czy cieszą się one zainteresowaniem tych, do których są skierowane?
Jako duszpasterz muzyków kościelnych bardzo się cieszę z obecności każdego uczestnika rekolekcji, bo ich decyzja o wzięciu udziału w tym wydarzeniu świadczy o bardzo dojrzałym i odpowiedzialnym traktowaniu swojej posługi czy — jak kto woli — pracy w Kościele. Ponadto jest wypełnieniem obowiązków. To dla mnie niezwykle budujące, że z roku na rok rośnie liczba uczestników rekolekcji. W zeszłym roku było to około 160 muzyków kościelnych. W tym również przedstawiciele innych diecezji – wrocławskiej, częstochowskiej, sosnowieckiej, bielsko-żywieckiej. To pokazuje, że program rekolekcji i warsztatów cieszy się dużym zainteresowaniem, a organiści bardzo cenią sobie możliwość wyboru pomiędzy dwoma turnusami. Jak do tej pory pierwszy odbywał się w zakopiańskiej Księżówce i, dzięki uprzejmości ks. Mariusza Dziuby, proboszcza parafii św. Krzyża, korzystaliśmy z organów w tamtejszym kościele, Drugi turnus jest organizowany w krakowskim ośrodku rekolekcyjnym Księży Sercanów.
Jak to wygląda technicznie z punktu widzenia duszpasterza muzyków kościelnych, czy rekolekcje są obowiązkowym punktem formacji dla Księdza podopiecznych, czy udział w nich jest fakultatywny?
Udział w rekolekcjach i permanentna formacja w postaci dni skupienia są obligatoryjne, ponieważ są częścią zakresu obowiązków organisty. Tak samo jest w instytucjach świeckich. Pracownik nieustannie rozwija swoje umiejętności poprzez udział w różnego rodzaju szkoleniach. Troszczy się o to najczęściej pracodawca. Odpowiedzialnym za udział organisty w rekolekcjach jest proboszcz parafii, w której organista posługuje bez względu na formę zatrudnienia. To on powinien dopilnować, by muzyk nie zaniedbał formacji, bo bardzo szybko przełoży się to na jakość posługi pełnionej za kontuarem organów. Bardzo jasno o potrzebie stałej formacji mówią dokumenty Kościoła: „pełnienie funkcji organisty wymaga stałej formacji liturgicznej i duchowej oraz doskonalenia umiejętności muzycznych. Obowiązkiem organisty jest udział w spotkaniach formacyjnych organizowanych w diecezjach”. To fragment z „Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej” z 2017 r.
Dlaczego formacja i czas rekolekcji jest ważny, a może nawet niezbędny dla codziennej pracy organisty?
Nie można być dobrym organistą w kościele bez zamiłowania do Świętej Liturgii. Ktoś może być świetnym muzykiem doskonale wykonującym literaturę organową, ale jeśli nie będzie rozumiał Liturgii, nie będzie wiedział, co kryje się za znakami obecnymi w celebracji, nie będzie miał ambicji rozśpiewania zgromadzenia liturgicznego czy dobierania właściwych śpiewów do tekstów liturgicznych, bardzo szybko znuży go praca w kościele. Żeby posługa muzyka kościelnego była twórcza, aby chciał akompaniować do już np. szóstej Mszy św. w niedzielę, musi być pasjonatem. Musi chcieć odkrywać te święte misteria, które kryją w sobie znaki liturgiczne. Żaden inny argument nie będzie przekonywający i nie będzie dawał satysfakcji z wykonywania zawodu organisty. Dopiero takie rozumienie posługi może sprawić, że muzyka podczas Eucharystii będzie prawdziwy znakiem, a nie jedynie „oprawą”. To Romano Guardini bardzo mocno podkreślał edukacyjną i formacyjną funkcję Liturgii. Nie jest ona jedynie zbiorem obrzędów i rytuałów, ale ma za zadanie uczyć wiernych przeżywać wiarę w codziennym życiu w sposób pełny i głęboki. Ta koncepcja liturgii, jako narzędzie pedagogiczne jest bardzo potrzebna w posłudze organistów. Wielu z nich musi potrafić wytłumaczyć wiernym, z którymi się spotykają przy okazji choćby ślubów czy pogrzebów, dlaczego muzyka o estetyce rozrywkowej jest niegodna Świętej Liturgii. A na takie rozmowy coraz częściej są skazani.
Jak będą wyglądały sierpniowe rekolekcje w Krakowie?
Celem rekolekcji jest takie zorganizowanie czasu, które pozwoli każdemu z uczestników spotkać się z Bogiem, by umocnić wiarę w trosce o swoje zbawienie. Każdy dzień będziemy rozpoczynać wspólną modlitwą w postaci śpiewanej jutrzni, po której nastąpi krótka improwizacja organowa, jako forma muzycznej medytacji nas słowem. Wspólne posiłki będą służyć poznawaniu się i zacieśnianiu relacji we wspólnocie organistów. Głoszone konferencje pomogą uczestnikom zatrzymać się i skoncentrować na swoim życiu duchowym. Bardzo pięknie pisał o tym największy spośród teologów muzyki kościelnej, papież Benedykt XVI: „gra na organach podczas liturgii nie powinna być traktowana jako zwykłe wykonanie muzyczne, ale jako uczestnictwo w tajemnicy wiary, która wymaga głębokiego zrozumienia i osobistego zaangażowania religijnego”. Następnie czas na modlitwę różańcową oraz spowiedź, którą poprzedzi nabożeństwo pokutne i adoracja Najświętszego Sakramentu. Centralnym momentem każdego dnia będzie spotkanie z Jezusem Chrystusem w Eucharystii. Ostatniego dnia skoncentrujemy się na warsztatach z akompaniamentu liturgicznego. Mają one na celu ukazać uczestnikom jak unikać błędów podczas akompaniowania śpiewowi wiernych i co robić, aby swoją grą porwać zgromadzenie liturgiczne do jeszcze większego zaangażowania we wspólny śpiew. Wszystko po to, by za pomocą muzyki stworzyć w kościele przestrzeń do spotkania człowieka z Bogiem.
Dlaczego Księdza zdaniem warto wziąć udział w rekolekcjach? Jak chciałby Ksiądz zachęcić muzyków kościelnych do zapisania się?
Jak dotąd nie spotkałem się z sytuacją, aby ktoś z uczestników rekolekcji wyjechał niezadowolony lub zawiedziony, dlatego niech to będzie zachętą dla wszystkich, którzy się jeszcze się nie zapisali.
Drugi turnus rekolekcji dla organistów odbywać będzie się w Domu Rekolekcyjnym Księży Sercanów „Domus Mater” w Krakowie w dniach od 25 do 27 sierpnia. Poprowadzi je ks. Paweł Ochocki. Za warsztaty odpowiedzialny będzie dr Damian Skowroński. Chęć udziału wyrazić można poprzez internetowy formularz, drogą mailową (poprzez adres muzykawdiecezji@gmail.com) lub telefonicznie w sekretariacie Kurii Metropolitalnej w Krakowie (tel. 628 81 00).
