Zapraszamy do wspólnego odkrywania szlaków górskich na terenie naszej archidiecezji, które niegdyś przebył Karol Wojtyła – jako młodzieniec, ksiądz, biskup, kardynał a nawet papież. Dziś przyjrzymy się Gorcom.
Ks. Wojtyła wędrował gorczańskimi szlakami od wiosny do jesieni, a zimą przyjeżdżał na narty. Powracał w Gorce gdy tylko pozwalały mu na to coraz liczniejsze obowiązki duszpasterskie.
„Góry stoją bliżej nieba”
Prof. Jerzy Janik, przyjaciel ks. Wojtyły, inicjator i organizator wypraw pieszych, narciarskich oraz rowerowych, opisał wycieczkę, po której już na zawsze zostanie w Gorcach ślad po Wujku i jego towarzyszach.
W dniach 15-25 września 1953 r., w gronie 11 studentów ks. Wojtyła przebył trasę: Sucha Beskidzka – Magurka – Zawoja – Markowe Szczawiny – Babia Góra – Polica – Sidzina – Klikuszowa (nocleg) – Stare Wierchy – Hala Turbacz (nocleg) – Dolina Kamienicy – Rzeki (nocleg) – Mogielica – Łopień – Tymbark. Na odpoczynek na Hali Turbacz dotarli już w nocy, zatrzymując się szałasie pełnym siana. Rano, przygotowując się do Mszy świętej, w jego drzwiach umocowali deskę, którą podparli kopką siana; stała się ona ołtarzem. Kapłan stanął wewnątrz szałasu, twarzą zwrócony do stojących na zewnątrz uczestników. Wśród nich byli również gospodarze z okolicznych wsi. Był to okres przedsoborowy, dlatego sprawowanie liturgii przez kapłana przodem do ludu było czymś nowym. Jednak nie wynikało to z chęci wyprzedzenia przepisów, ale z zastanych warunków.
Na pamiątkę tego wydarzenia, w miejscu dawnego szałasu postawiono Szałasowy Ołtarz. 13 września 2003 r. miała miejsce pierwsza, uroczysta Msza święta, podczas której poświęcono ołtarz. Już od 20 lat, w trzecią niedzielę września, odbywa się przy nim Eucharystia na zakończenie sezonu turystycznego.
Szczególnym miejscem jest także drewniany szałas „Papieżówka” znajdujący się w dolinie potoku Kamienica. W lipcu 1970 r. kard. Wojtyła spędził w niej ok. dwa tygodnie, przygotowując się do Kongresu Eucharystycznego w Stanach Zjednoczonych, w którym miał wziąć udział jako delegat Episkopatu Polski. Skupiony wówczas na pracy i modlitwie, nie wyruszał na wędrówki, dlatego górale nie wiedzieli, kto pomieszkuje w domku. W przerwie od wysiłku intelektualnego ułożył przed wejściem bruk z głazów rzecznych, który istnieje do dziś. Pamiątką obecności ks. Wojtyły w tym rejonie jest także stara kapliczka, którą ufundowali właściciele wsi – Lubomirscy. W tej kapliczce kapłan wielokrotnie odprawiał Mszę świętą dla swoich towarzyszy oraz mieszkańców Rzek.
„Wojtyłowa Gazdówka” w Ochotnicy Górnej to natomiast dom Józefa i Katarzyny Janczurów, w którym grupa fizyków z Krakowa wraz z ks. Wojtyłą spędziła kilka dni zimowych ferii w 1955 r. Uczestnicy wspominają ten wyjazd jako wyjątkowo męczący, ponieważ obowiązywał jeszcze wtedy długi post eucharystyczny; kilkugodzinną trasę na szczyt, przy mroźnej pogodzie, pokonywali nie jedząc nic od północy.
Górskie okolice Wojtyła odwiedzał również w trakcie wizytacji, uroczystości parafialnych i spotkań z oazowiczami. W kronice parafialnej w Olszówce, gdzie odbyły się pierwsze rekolekcje Ruchu Światło-Życie w Archidiecezji Krakowskiej, ks. Stanisław Szańca zostawił następującą notatkę: „Ks. kard. Wojtyła był bardzo serdecznie ustosunkowany do oazy i kiedy tylko odbywały się w Olszówce rekolekcje oazowe, zawsze przybył na każdy turnus i brał udział szczególnie w imprezach przy ognisku w tzw. «raju». Siadywał wtedy na ławeczce, którą wkrótce nazwano ławką «kardynalską». Młodzież urządzała księdzu kardynałowi serdeczne owacje i zapraszała do Olszówki”.
Kaplica Matki Bożej Królowej Gorców pod Turbaczem
Najważniejszym, papieskim miejscem w Gorcach jest kaplica na Polanie Rusnakowej. Została „wzniesiona ku czci świętego Stanisława biskupa krakowskiego na 900-lecie męczeństwa 1079-1979, dedykowana Janowi Pawłowi II – pierwszemu papieżowi z rodu Polaków, z okazji jego pielgrzymki do Macierzy, a szczególnie na Podhale w dniu 8 czerwca 1979 roku”. Wybudowali ją, w ekspresowym tempie, nowotarscy górale z inicjatywy i fundacji Czesława Pajerskiego. Zakładali oni, że Ojciec Święty odwiedzi Turbacz podczas pierwszej wizyty w Polsce. Jednak zabrakło mu na to czasu, dlatego podczas Mszy świętej odprawionej na lotnisku w Nowym Targu, górale wręczyli mu symboliczne klucze do, jak to określili, „Waszej, Ojcze Święty, bacówki”.
Kaplica zbudowana jest na planie krzyża Virtuti Militari. Zawiera wiele elementów nawiązujących do symboliki papieskiej, maryjnej oraz historyczno-patriotycznej. W prezbiterium znajduje się stara kapliczka, która pierwotnie stała przy żółtym szlaku. Tam była wielokrotnie niszczona przez Służbę Bezpieczeństwa. To rozgałęziony pień smreka, otoczony drutem kolczastym, z wbitymi trzema bagnetami, które symbolizują armie niemiecką, sowiecką i słowacką. Pień ze znakiem Polski Walczącej kryje maleńką figurkę Matki Bożej Leśnej w koronie. Stoi ona pomiędzy trzema konarami, których bronią hełmy polskich piechoty, kawalerii i zdobywców Monte Cassino. Na bocznej ścianie kaplicy znajdują się tablice poświęcone poległym partyzantom z I Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej. Z tego powodu kaplicę nazywa się również partyzancką. Przed kaplicą stoi ołtarz z granitowej skały oraz rzeźba Matki Bożej Bolesnej Królowej Gorców.
Właśnie w tym miejscu odbywały się „ślebodne” Msze święte za Ojczyznę sprawowane przez ks. prof. Józefa Tischnera, kapelana Związku Podhalan i przyjaciela Jana Pawła II. Pierwszą taką liturgię odprawił 2 sierpnia 1981 r. Później Związek Podhalan postanowił, by Msze na Turbaczu, nazywane „Mszami ludzi gór”, były odprawiane co roku w drugą niedzielę sierpnia.
Opiekę nad kaplicą i duszpasterstwem sprawują księża sercanie. Pierwszym kapelanem był śp. ks. Kazimierz Krakowczyk SCJ, a obecnie jest nim ks. Kazimierz Dadej SCJ. Msze święte w sezonie letnim odprawiane są od maja do października, a w zimowym od listopada do marca.
Choć duszpasterstwo to jest mocno powiązane z pogodą, niektórzy ludzie przemierzają – samochodem, a następnie na nogach – wiele kilometrów, by uczestniczyć w niedzielnej Najświętszej Ofierze pod Turbaczem. Godziny są dobrane tak, by turyści mogli pomodlić się na początku wędrówki, w trakcie lub przed zejściem. Jak wspomina ks. Dadej, ks. Krakowczyk, jako uważny obserwator, zauważył, że grzybiarze przychodzili z samego rana do lasu, więc później musieli czekać aż do godz. 11:00. W odpowiedzi na tę sytuację pojawiła się Msza o godz. 8:00. Wspólna modlitwa w górskim otoczeniu odbywa się również w m.in.: Boże Ciało, Boże Narodzenie, Nowy Rok oraz Uroczystość Objawienia Pańskiego.
W pierwszą niedzielę miesiąca po Eucharystii o godz. 8:00, przypada adoracja Najświętszego Sakramentu, podczas której odmawiana jest litania do św. Jana Pawła II w intencjach osobistych oraz za Kościół i Ojczyznę.
W drugą niedzielę września odbywa się „Święto Chleba – Betlejem pod Turbaczem”. – Modlimy się wtedy, by nie było głodu i żebyśmy umieli szanować chleb. Ludzie przynoszą swoje specjały, np.: chleby, ciasta, wędliny. Po Mszy świętej jest błogosławieństwo tych pokarmów, a później biesiada – opisuje sercanin.
Po niedzielnej modlitwie kapelan rozdaje dzieciom krówki i zaprasza zebranych pod bacówkę na herbatę lub grilla. Jak przyznaje, zależy mu na tym, by tworzyć wspólnotę, która się o siebie troszczy, pomodli się w swoich intencjach oraz będzie potrafiła dyskutować. – Jak kogoś zapraszam na Turbacz, to mówię, że kawa, herbata i dobre słowo są na miejscu, resztę trzeba przynieść z dołu – wyjaśnia i dodaje, że najlepiej samemu przyjść i zobaczyć, jaka atmosfera panuje w „rodzinie Turbacza”.
Eucharystia w sezonie letnim (maj-październik):
– sobota: 18:00, a od 15 sierpnia 16:00
– niedziela: 8:00, 11:00, 16:00
Eucharystia w sezonie zimowym (listopad-marzec):
– niedziela i święta: 11:00
Szczegółowy harmonogram tutaj.
Szlak Papieski na Turbacz
Żółty szlak rozpoczyna się przy pętli autobusowej w Nowym Targu-Kowańcu. Prowadzi on do kaplicy, a przy Wisielakówce łączy się z pozostałymi szlakami i wiedzie aż do schroniska. Stamtąd na szczyt dojdziemy czerwonym (cała trasa to ok. 8 km).
___
Wyrusz szlakiem za Wojtyłą! Naszą główną przewodniczką jest Urszula J. Własiuk, pomysłodawczyni Szlaków Papieskich i autorka m.in. przewodników „Szlaki Papieskie. Jestem synem tej ziemi” i „Ja tam u was byłem – pilnujcie mi tych szlaków”. Więcej o Fundacji Szlaki Papieskie tutaj.
