Tradycja Liturgii stacyjnej zrodziła się w Rzymie. Przez kilka pierwszych wieków chrześcijaństwa biskup Rzymu nie miał „swojego” kościoła. Katedra biskupa Rzymu została wybudowana dopiero po roku 313 poza terenami zamieszkiwanymi przez chrześcijan. Papież nawiedzał rzymskie kościoły tytularne, by sprawować w nich uroczystą Eucharystię, w której uczestniczyli przedstawiciele wszystkich siedmiu regionów kościelnych Rzymu. Przybycie biskupa Rzymu do lokalnej wspólnoty nadawało Eucharystii szczególnie uroczysty charakter. Drugie „źródło” świątyń stacyjnych to kościoły związane z kultem świętych – szczególnie męczenników.
Liturgiczne „wędrowanie” papieża po rzymskich kościołach nie ograniczało się jedynie do okresu Wielkiego Postu, lecz trwało cały rok obejmując najważniejsze święta i okresy liturgiczne. Tradycja wielkopostnych kościołów stacyjnych była kultywowana w Rzymie aż do początków XIV wieku. Przywrócono ją tam w roku 1979. Liturgię tę podjęło z czasem wiele innych stolic biskupich. Za sprawą abp. Marka Jędraszewskiego, jako ówczesnego metropolity, zaczęto ją sprawować w Łodzi w 2013 r. Obejmując Archidiecezję Krakowską abp Jędraszewski wprowadził ją także pod Wawelem.
Kościołem stacyjnym w poniedziałek IV tygodnia Wielkiego Postu jest Bazylika Czterech Świętych Męczenników położona na wzgórzu Celio. Wyróżnia ją masywna wieża i dzwonnica, która należy do najstarszych tego typu obiektów w Rzymie. Hasło „Czterech Koronatów” oznacza w rzeczywistości dwie grupy męczenników (w sumie było ich dziewięciu), którzy ponieśli śmierć w czasie prześladowań Dioklecjana w latach 303–306.
Rzymskiemu kościołowi stacyjnemu z poniedziałku IV tygodnia Wielkiego Postu w Krakowie odpowiada kościół św. Mikołaja. Jeden z najstarszych kościołów na tym terenie. Już w XI w. wzmiankowany był jako drewniana kaplica, a od XII w. jako murowany kościół. Opiekę sprawowali nad nim benedyktyni tynieccy, którzy w 1456 r. oddali kościół wraz z uposażeniem Uniwersytetowi Krakowskiemu. 13 kwietnia 1884 r., ochrzczona została w nim Emilia Kaczorowska, mama Karola Wojtyły. Parafia św. Mikołaja może się poszczycić krzyżem ołtarzowym, przy którym papież Jan Paweł II i papież Benedykt XVI odprawiali Msze Święte podczas swych wizyt w Krakowie.
Duchowość Liturgii stacyjnej koncentruje się wokół trzech elementów. Pierwszy to pokutny charakter celebracji, dzięki któremu można głębiej przeżyć Wielki Post. Uczestnicy „dnia stacyjnego” słuchają Słowa Bożego, trwają na modlitwie, podejmują post, a w czasie celebracji Eucharystii składają ofiarę na potrzebujących. Ci, którzy pielgrzymują do kolejnych kościołów, przebywają również duchową drogę, która zbliża ich do głębszego przeżycia Paschy Pana. Drugim celem jest ukazanie miasta jako „przestrzeni świętej”, bo wierni gromadzą się na liturgii pokutnej w każdej jego dzielnicy. Trzeci aspekt to przybycie biskupa do wspólnoty. Biskup umacnia uczestników Eucharystii w gorliwym podejmowaniu modlitwy, postu, i jałmużny, a jego obecność jest znakiem jedności Kościoła.