Tradycja Liturgii stacyjnej zrodziła się w Rzymie. Przez kilka pierwszych wieków chrześcijaństwa biskup Rzymu nie miał „swojego” kościoła. Katedra biskupa Rzymu została wybudowana dopiero po roku 313 poza terenami zamieszkiwanymi przez chrześcijan. Papież nawiedzał rzymskie kościoły tytularne, by sprawować w nich uroczystą Eucharystię, w której uczestniczyli przedstawiciele wszystkich siedmiu regionów kościelnych Rzymu. Przybycie biskupa Rzymu do lokalnej wspólnoty nadawało Eucharystii szczególnie uroczysty charakter. Drugie „źródło” świątyń stacyjnych to kościoły związane z kultem świętych – szczególnie męczenników.
Liturgiczne „wędrowanie” papieża po rzymskich kościołach nie ograniczało się jedynie do okresu Wielkiego Postu, lecz trwało cały rok obejmując najważniejsze święta i okresy liturgiczne. Tradycja wielkopostnych kościołów stacyjnych była kultywowana w Rzymie aż do początków XIV wieku. Przywrócono ją tam w roku 1979. Liturgię tę podjęło z czasem wiele innych stolic biskupich. Za sprawą abp. Marka Jędraszewskiego, jako ówczesnego metropolity, zaczęto ją sprawować w Łodzi w 2013 r. Obejmując Archidiecezję Krakowską abp Jędraszewski wprowadził ją także pod Wawelem.
Kościołem stacyjnym we wtorek IV tygodnia Wielkiego Postu jest bazylika św. Wawrzyńca in Damaso. Kościół znajduje się w miejscu dawnego mieszkania papieża Damazego I, który przy pomocy swojego sekretarza, św. Hieronima, zbierał historie o męczennikach. Damazy niezwykłą czcią darzył św. Wawrzyńca, a w swoim domu zbudował na jego cześć kaplicę. Świątynia znajduje się w obrębie renesansowego Palazzo Della Cancelleria.
Rzymskiemu kościołowi stacyjnemu z wtorku IV tygodnia Wielkiego Postu w Krakowie odpowiada kolegiata św. Anny. Najstarsze wzmianki o kościele pochodzą z II połowy XIV wieku. W 1418 roku król Władysław Jagiełło związał ściśle kościół z Akademią Krakowską, nadając Uniwersytetowi prawo patronatu nad parafialnym kościołem św. Anny. Karol Wojtyła często modlił się tutaj przy relikwiach św. Jana Kantego, profesora i rektora Akademii Krakowskiej z XV wieku. Przyszły papież stawiał świętego za wzór pracownikom nauki i studentom.
Duchowość Liturgii stacyjnej koncentruje się wokół trzech elementów. Pierwszy to pokutny charakter celebracji, dzięki któremu można głębiej przeżyć Wielki Post. Uczestnicy „dnia stacyjnego” słuchają Słowa Bożego, trwają na modlitwie, podejmują post, a w czasie celebracji Eucharystii składają ofiarę na potrzebujących. Ci, którzy pielgrzymują do kolejnych kościołów, przebywają również duchową drogę, która zbliża ich do głębszego przeżycia Paschy Pana. Drugim celem jest ukazanie miasta jako „przestrzeni świętej”, bo wierni gromadzą się na liturgii pokutnej w każdej jego dzielnicy. Trzeci aspekt to przybycie biskupa do wspólnoty. Biskup umacnia uczestników Eucharystii w gorliwym podejmowaniu modlitwy, postu, i jałmużny, a jego obecność jest znakiem jedności Kościoła.