Natura Drogi Neokatechumenalnej została zdefiniowana przez Ojca Świętego Jana Pawła II w Liście Ogniqualvolta z dnia 30 sierpnia 1990 (AAS 82/1990, 1515): „Uznaję Drogę Neokatechumenalną jako itinerarium formacji katolickiej ważnej dla społeczeństwa i czasów dzisiejszych”.
Droga Neokatechumenalna jest narzędziem służącym do ponownego odkrywania wtajemniczenia chrześcijańskiego oraz ciągłego wychowania w wierze przez osoby, które zostały ochrzczone, ale z różnych powodów oddaliły się od wspólnoty Kościoła lub nie były wystarczająco ewangelizowane i katechizowane.
Neokatechumenat jest przeżywany w ramach parafii w małej wspólnocie (w praktyce ok. 30-50 osób). Obejmuje on katechezy początkowe oraz wieloletnie itinerarium wtajemniczenia chrześcijańskiego.
Katechezy początkowe głoszone są w parafii przez okres ok. 2 miesięcy, dwa razy w tygodniu, przez ekipę złożoną z małżeństw, osób samotnych i prezbitera. Itinerarium wtajemniczenia chrześcijańskiego oferowane jest tym, którzy po wysłuchaniu katechez początkowych chcą kontynuować Drogę. Zarówno katechezy wstępne jak i późniejsze itinerarium opierają się na trzech filarach życia chrześcijańskiego: Słowie, Liturgii i Wspólnocie. W ramach itinerarium dokonuje się stopniowa inicjacja w Słowo Boże, w historię Zbawienia, w modlitwę Kościoła oraz nauczanie dogmatyczne.
Neokatechumenat jest prowadzony w parafii przez ekipę katechistów, według linii proponowanych przez inicjatorów Drogi (Kiko Arguello, Carmen Hernandez, ks. Mario Pezzi), a zawartych w Statucie (zatwierdzonym przez Papieską Radę ds. Świeckich w 2008 roku) oraz w Dyrektorium Katechetycznym.
Ostatecznym celem Drogi jest stopniowe prowadzenie wiernych do osobistej intymności z Jezusem Chrystusem i uczynienie ich aktywnymi członkami Kościoła – wiarygodnymi świadkami Dobrej Nowiny. Wśród najbardziej widocznych owoców Drogi trzeba wymienić gorliwość w ewangelizacji, zarówno na terenie parafii jak i całego świata (misje rodzin, misje ad gentes), liczne powołania kapłańskie i zakonne oraz szacunek dla życia, przejawiający się w wierności wobec nauczania Kościoła, w tym zwłaszcza wskazań encykliki Humanae vitae.
Obecnie w Archidiecezji Krakowskiej, w ponad 20 parafiach istnieje ok. 50 wspólnot Drogi Neokatechumenalnej.