List intencyjny w sprawie utworzenia Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów zostanie dziś podpisany na Jasnej Górze. Inicjatywę, w pierwszej części projektu, podejmują Zakon św. Pawła Pierwszego Pustelnika i Województwo Śląskie. Centralnym miejscem szlaku będzie częstochowskie sanktuarium. Działania podyktowane są ochroną dziedzictwa kulturowego województwa śląskiego a docelowo ochroną dziedzictwa europejskiego. Są też wyrazem troski o europejską spuściznę duchową, w której fundamentalne znaczenie ma dziedzictwo paulińskie.
W pierwszym etapie, na szlaku obok Jasnej Góry, znajdą się także inne perły kultury paulińskiej z terenu woj. śląskiego: klasztor w Leśniowie oraz kompleks klasztorny św. Barbary w Częstochowie. Ma to być „istotnym impulsem wspierającym działania na rzecz jak najpełniejszego poznania i upowszechniania dziedzictwa kulturowego województwa śląskiego”.
Międzynarodowy projekt Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów obejmować ma: Polskę, Węgry, Słowację, Włochy, Niemcy i Chorwację. Centralnym i najważniejszym miejscem na jego mapie będzie zlokalizowane na terenie województwa śląskiego sanktuarium jasnogórskie, największe w kraju i jedno z największych na świecie miejsc pielgrzymkowych. To także olbrzymia skarbnica i wizytówka dorobku kulturowego wszystkich Polaków, w tym oczywiście mieszkańców województwa śląskiego.
W ub. roku Jasną Górę nawiedziła rekordowa liczba pielgrzymów i turystów z całego świata, 4,3 mln osób. Klasztor stał się już obowiązkowym punktem nie tylko dla pątników, ale także turystów odwiedzających Polskę. W województwie śląskim znajdują się także inne paulińskie perły kultury, które z roku na rok zyskują coraz większą popularność. Wśród nich jest historyczny, malowniczo położony na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej klasztor w Leśniowie oraz kompleks klasztorny w św. Barbary w Częstochowie. Zakon, który liczy ponad 700 lat historii, w wielu miejscach naszej Ojczyzny sprawuje troskę nad obiektami dziedzictwa, w tym nad klasztorem na Skałce w Krakowie.
W licznych miejscach Europy, a szczególnie w jej środkowej i południowej części, Zakon Paulinów „strzeże” wiele obiektów i zabytków związanych z europejską historią i tradycją kultu św. Pawła Pustelnika. Węgry – kolebka Zakonu, klasztory w Chorwacji, na Słowacji i we Włoszech, Niemczech, Czechach, zostaną połączone jednym szklakiem dziedzictwa kulturowego. Chodzi o trasy: piesze, rowerowe i samochodowe z dokładnymi planami, opisami miejsc, kwerendą historyczną, jednolitą grafiką, projektem informatycznym wraz z wirtualnym zwiedzaniem i wytyczaniem dróg, praktyczną platformą informacyjną i siecią info-kiosków.
Zakon Paulinów powstał w XIII w. w puszczach naddunajskich na ziemi węgierskiej. Za założycieli wspólnoty uważa się biskupa Bartłomieja, ordynariusza Pięciu Kościołów oraz bł. Euzebiusza z Ostrzychomia. Patronem Zakonu jest św. Paweł z Teb, żyjący na przełomie III i IV w. w Egipcie, uznawany za pierwszego historycznie mnicha.
Kulturowe dziedzictwo paulinów sięga XIII wieku. Wraz z rozwojem Zakonu i wzrastającą liczbą klasztorów i kościołów paulini wytworzyli swój styl założeń architektonicznych oraz wystrojów wznoszonych przez siebie siedzib oraz miejsc kultu. Na poszczególnych terenach powstawały budowle, których sporo, mimo ogromnych zniszczeń dokonanych przez Turków w wieku XVI na Węgrzech i innych zawieruch wojennych, zachowało się do naszych czasów.
O wysokiej kulturze materialnej paulinów świadczą liczne zabytki ruchome stanowiące spuściznę pokoleń mnichów tego Zakonu. Należą do nich: archiwalia, rękopisy, starodruki, malarstwo, rzeźba, meble, paramenty liturgiczne (złotnictwo i tkaniny). Osobną dziedziną, w której kultura paulińska posiada szczególne osiągnięcia jest muzyka kościelna a jej materialnym śladem są liczne archiwalia muzyczne zachowane do dziś, w tym zabytkowe księgi liturgiczne oraz dawne instrumenty muzyczne.
Realizacja fragmentu międzynarodowego projektu Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów na terenie województwa śląskiego została wpisana w Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+”, Strategię rozwoju kultury w województwie śląskim na lata 2006-2020 i w Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim na lata 2018-2021.
Podpisanie listu intencyjnego odbędzie się dziś późnym popołudniem na Jasnej Górze. Ze strony Zakonu Paulinów podpisze go Generał o. Arnold Chrapkowski a ze strony Województwa Śląskiego, Marszałek Jakub Chełstowski.
KAI
Fot. Monika Jaracz | Archidiecezja Krakowska