10 grudnia 2025 roku, w rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, obchodzoną jako Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka, w Krakowie, w siedzibie rektoratu Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II – w historycznym Domu Jana Długosza – zainaugurowano kolejne Sympozjum Praw Człowieka Akademii Sprawiedliwych.
Wydarzeniem otwierającym sympozjum było Seminarium Akademia Sprawiedliwych pt. „Etyka i solidarność”, poświęcone pamięci ks. prof. Józefa Tischnera i zorganizowane w ramach jubileuszowych obchodów „Roku Księdza Józefa Tischnera”.
Wykład wprowadzający do debaty seminaryjnej wygłosił dr Leopold Zgoda, filozof, etyk, członek Polskiego Towarzystwa Naukowego Akademia Sprawiedliwych, przyjaciel śp. ks. Tischnera.
Dr Zgoda zatytułował swoje wystąpienie „Etyka i solidarność”, co jest oczywistym nawiązaniem do książki „Etyka solidarności” (I wyd. 1981). W swoim wystąpieniu przywołał pojęcie „instytucji obywatela”, często używane przez prof. Antoniego Kamińskiego. Obywatel to – jak podkreślił – indywidualny podmiot świadomy swojej odpowiedzialności za wspólnotę, której jest członkiem. Jednak, aby do takiej świadomości dojść, konieczne jest wychowanie do wolności. Wolność – zaznaczył dr Zgoda – to nie dowolność. Nie wszystko, czego człowiek zapragnie, zasługuje na miano wolności. Na przykład matka czuwająca przy dziecku dobrowolnie bierze na siebie wiele ograniczeń, a mimo to nie czuje się tą sytuacją zniewolona.
Mówiąc o źródłach „Etyki solidarności”, prelegent wspomniał m. in. o słynnym kazaniu ks. Tischnera na Wawelu w 1980 roku. Filozof analizował wówczas sens słowa „solidarność”, odwołując się do ewangelicznego wezwania „jeden drugiego ciężary noście”. Podkreślał, że solidarność rodzi się samorzutnie, z serca, a także, że „zwraca się do wszystkich, a nie przeciw komukolwiek”.
Dr Zgoda przypomniał także krakowskie wykłady etyki prof. Romana Ingardena, których słuchaczami byli zarówno on sam, jak i Tischner. Ingarden powiadał: „w etyce chodzi o to, żeby zaistniało za sprawą człowieka to, co być powinno”. Tischner z kolei, kilka lat po napisaniu „Etyki solidarności”, mówił w jednym z krakowskich kościołów, że „w świecie, w którym ani nauka, ani religia nie są powszechnie podzielane, tylko uniwersalna etyka może był aksjologicznym fundamentem społeczeństwa”.
Organizatorami wydarzenia były Polskie Towarzystwo Naukowe Akademia Sprawiedliwych, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Po wysłuchaniu wykładu dr. Leopolda Zgody odbyła się debata seminaryjna, która będzie kontynuowana w ramach prac programowych Polskiego Towarzystwa Naukowego Akademia Sprawiedliwych.