Biuro Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz jego węgierski odpowiednik, Nemzeti Emlékezet Bizottságának, wraz z Oddziałem IPN w Krakowie zapraszają na międzynarodową konferencję naukową z okazji 40. rocznicy wyboru papieża Jana Pawła II, zatytułowaną „Papież zza żelaznej kurtyny. Wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na państwa i Kościoły bloku sowieckiego”. Obrady odbędą się w Krakowie i Budapeszcie, w dniach 9-12 października 2018 r.

Patronat honorowy nad konferencją sprawują metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski, marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński, marszałek Sejmu Republiki Węgierskiej László Kövér.

16 października 1978 r., podczas konklawe w Watykanie, na przywódcę Kościoła katolickiego kardynałowie wybrali metropolitę krakowskiego kard. Karola Wojtyłę. Papieżem został Polak, który osobiście doświadczył dwóch zbrodniczych totalitaryzmów XX wieku – nazizmu i komunizmu. 22 października podczas mszy świętej inaugurującej pontyfikat, Jan Paweł II wypowiedział słynne słowa: Nie lękajcie się!

Działalność papieża Polaka w znacznym stopniu przyczyniła się do upadku komunistycznej dyktatury w Europie Środkowej i Wschodniej. Jego posługa zyskała ogromny prestiż. Stał się najbardziej wpływowym przywódcą duchowym XX wieku.

Głównym tematem obrad polsko-węgierskiej konferencji będzie sytuacja kościołów chrześcijańskich w dyktaturach komunistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem działalności Jana Pawła II jako przywódcy Kościoła katolickiego. 9 i 10 października uczestnicy obrad spotkają się w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Następnie konferencja przeniesie się do Budapesztu. Na koniec, 12 października, zaplanowano uroczyste zakończenie obrad w siedzibie węgierskiego parlamentu.

PROGRAM KONFERENCJI

9 października 2018 r.
SYTUACJA KOŚCIOŁÓW CHRZEŚCIJAŃSKICH W BLOKU SOWIECKIM OD INSTALACJI REŻIMU DO WYBORU JANA PAWŁA II

10.00 – otwarcie konferencji

• Prezes IPN dr Jarosław Szarek
• Prezes NEB dr hab. Réka Földváryné Kiss

10.30 – Panel I (moderacja dr hab. Filip Musiał, Dyrektor Oddziału IPN w Krakowie)

• prof. Arūnas Streikus (Uniwersytet Wileński), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich w ZSRS od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II
• dr Łucja Marek (IPN Oddział w Krakowie), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich w Polsce od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II
• dr hab. Réka Földváryné Kiss (NEB), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich na Węgrzech od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II

11.30 – przerwa na kawę

12.00 – Panel II (moderacja dr Áron Máthé, NEB)

• prof. Robert F. Goeckel (Uniwersytet Stanowy Nowego Jorku w Geneseo), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich w NRD od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II
• dr Csongor Jánosi (Uniwersytet w Bukareszcie), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich w Rumunii od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II
• prof. Stanislav Balík (Uniwersytet Masaryka w Brnie), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich w Czechosłowacji od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II
• dr Kostadin Kostadinov (Bułgarska Akademia Nauk w Sofii), Sytuacja Kościołów chrześcijańskich w Bułgarii od instalacji reżimu do wyboru Jana Pawła II

13.20 – przerwa obiadowa

14.20 – Panel III (moderacja dr Łucja Marek, Oddział IPN w Krakowie)

• ks. prof. Józef Marecki (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Wpływ ZSRS na politykę wyznaniową państw bloku sowieckiego
• dr hab. András Fejérdy (Centrum Badań Humanistycznych przy Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie / Uniwersytet Katolicki Pétera Pázmánya
• w Budapeszcie-Piliscsaba), Polityka wschodnia Watykanu do 1978 r.
• dr Margit Balogh (Centrum Badań Humanistycznych przy Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie), Podobieństwa i różnice w polityce Kościołów w krajach bloku sowieckiego
• dr Cristian Vasile (Rumuńska Akademia w Bukareszcie), Polityka Watykanu wobec Kościoła grekokatolickiego w bloku sowieckim do 1978 r.

Uroczysta kolacja

10 października
REAKCJE NA WYBÓR I WPŁYW PONTYFIKATU JANA PAWŁA II NA SYTUACJĘ KOŚCIOŁA W KRAJACH BLOKU SOWIECKIEGO

10.00 – Panel I (moderacja dr Attila Viktor Soós, NEB)

• dr Aleksiej Wasiliew (Instytut Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie / Narodowy Uniwersytet Badawczy Wyższa Szkoła Ekonomii w Moskwie), Reakcje na wybór i wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła w ZSRS
• dr hab. Adam Dziurok (IPN Oddział w Katowicach / Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), Reakcje na wybór Jana Pawła II w Polsce
• dr hab. Konrad Białecki (IPN Oddział w Poznaniu / Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), Wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła w Polsce
• dr Bernadett Wirthné Diera (Urząd NEB), Reakcje na wybór i wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła na Węgrzech

11.20 – przerwa na kawę

11.50 – Panel II (moderacja dr Cecylia Kuta, IPN Oddział w Krakowie)

• prof. Bernd Schaefer (Uniwersytet Jerzego Waszyngtona w Waszyngtonie), Reakcje na wybór i wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła w NRD
• prof. Ioan-Marius Bucur (Uniwersytet Babeș-Bolyai w Kluż-Napoka), Reakcje na wybór i wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła w Rumunii
• dr hab. Peter Borza (Uniwersytet Pavla Jozefa Šafárika w Koszycach), Reakcje na wybór i wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła w Czechosłowacji
• dr hab. Momchil Metodiev („Christianity and Culture”), Reakcje na wybór i wpływ pontyfikatu Jana Pawła II na sytuację Kościoła w Bułgarii

13.10 – przerwa obiadowa

14.10 – Panel III (moderacja dr Joanna Lubecka, IPN Oddział w Krakowie)

• dr hab. Csaba Szabó (Węgierskie Archiwum Narodowe), Echa na świecie w związku z wyborem Jana Pawła II
• dr Andrzej Grajewski („Gość Niedzielny” ), Między polityką a misją na Wschodzie. Pontyfikat Jana Pawła II wobec komunizmu w Europie Wschodniej w latach 1978–1989
• ks. prof. Jan Mikrut (Papieski Uniwersytet Gregoriański w Rzymie), Wpływ doświadczeń komunizmu na politykę Jana Pawła II wobec krajów bloku sowieckiego
• prof. Jan Żaryn (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), Jan Paweł II – znaczenie pontyfikatu dla Polski i świata

11 października
PRZEJAZD KRAKÓW – BUDAPESZT

12 października 2018 r.
O PONTYFIKACIE JANA PAWŁA II I JEGO ZNACZENIU PROBLEMOWO

9.00 – otwarcie konferencji

• Przewodniczący Parlamentu Węgier dr László Kövér
• Prezes IPN dr Jarosław Szarek
• Prezes NEB  dr hab. Réka Földváryné Kiss

9.30 – Panel I (moderacja dr hab. Réka Földváryné Kiss, NEB)

• dr András Veres biskup diecezji Győr, przewodniczący Konferencji Episkopatu Węgier, Kościół pod przewodnictwem papieża Jana Pawła II
• ks. dr Tamás Tóth (Konferencja Episkopatu Węgier), Kościół katolicki na Węgrzech w latach 1945–1989
• dr Attila Viktor Soós (NEB), Reakcje węgierskiej partii komunistycznej na wybór Jana Pawła II

10.30 – przerwa na kawę

11.00 – Panel II (moderacja dr hab. Csaba Szabó, Węgierskie Archiwum Narodowe)

• ks. dr Andrzej Dobrzyński (Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymie), Sobór Watykański II – klucz do zrozumienia relacji Jana Pawła II z krajami komunistycznymi
• prof. Igor Hałagida (IPN Oddział w Gdańsku / Uniwersytet Gdański), Stosunek Jana Pawła II do Kościołów wschodnich
• ks. prof. Henryk Skorowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), Wolność i prawa człowieka w nauczaniu Jana Pawła II
• ks. prof. Andrzej Zwoliński (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Filozofia polityki i ekonomia – encykliki społeczne Jana Pawła II jako zaprzeczenie socjalizmu

12.20 – przerwa obiadowa

13.30 – Panel III (moderacja dr Michał Wenklar, IPN Oddział w Krakowie)

• dr Łukasz Kamiński (Uniwersytet Wrocławski), Jan Paweł II wobec Solidarności
• dr Władysław Bułhak (IPN w Warszawie), Współpraca służb wywiadowczych krajów bloku sowieckiego przeciwko Kościołowi katolickiemu w okresie pontyfikatu Jana Pawła II
• prok. Michał Skwara (IPN Oddział w Katowicach), „Ślad bułgarski” i służby specjalne państw komunistycznych a zamach na Jana Pawła II
• dr hab. Paweł Skibiński (Uniwersytet Warszawski, Centrum Myśli Jana Pawła II), Jan Paweł II a upadek muru berlińskiego i rozpad Związku Sowieckiego